ONE OF THE AFRICAN LION, Mwl. JK NYERERE

Julius Kambarage Nyerere (Swahili pronunciation: [ˈdʒuːlius kɑmˈbɑɾɑgɑ ɲɛˈɾɛɾɛ]; 13 April 1922 – 14 October 1999) was a Tanzanian anti-colonial activist, politician, and political theorist. He governed Tanganyika as Prime Minister from 1961 to 1962 and then as President from 1963 to 1964, after which he led its successor state, Tanzania, as President from 1964 to 1985. A founding member of the Tanganyika African National Union (TANU) party—which in 1977 became the Chama Cha Mapinduzi party—he chaired it until 1990. Ideologically an African nationalist and African socialist, he promoted a political philosophy known as Ujamaa.

Born in Butiama, then in the British colony of Tanganyika, Nyerere was the son of a Zanaki chief. After completing his schooling, he studied at Makerere College in Uganda and then Edinburgh University in Scotland. In 1952 he returned to Tanganyika, married, and worked as a teacher. In 1954, he helped form TANU, through which he campaigned for Tanganyikan independence from the British Empire. Influenced by the Indian independence leader Mahatma Gandhi, Nyerere preached non-violent protest to achieve this aim. Elected to the Legislative Council in the 1958–1959 elections, Nyerere then led TANU to victory at the 1960 general election, becoming Prime Minister. Negotiations with the British authorities resulted in Tanganyikan independence in 1961. In 1962, Tanganyika became a republic, with Nyerere elected its first president. His administration pursued decolonisation and the "Africanisation" of the civil service while promoting unity between indigenous Africans and the country's Asian and European minorities. He encouraged the formation of a one-party state and unsuccessfully pursued the Pan-Africanist formation of an East African Federation with Uganda and Kenya. A 1963 mutiny within the army was suppressed with British assistance.

Following the Zanzibar Revolution of 1964, the island of Zanzibar was unified with Tanganyika to form Tanzania. After this, Nyerere placed a growing emphasis on national self-reliance and socialism. Although his socialism differed from that promoted by Marxism–Leninism, Tanzania developed close links with Mao Zedong's Marxist–governed China. In 1967, Nyerere issued the Arusha Declaration which outlined his vision of ujamaa. Banks and other major industries and companies were nationalised; education and healthcare were significantly expanded. Renewed emphasis was placed on agricultural development through the formation of communal farms, although these reforms hampered food production and left Tanzania dependent on foreign food aid. His government provided training and aid to anti-colonialist groups fighting white-minority rule throughout southern Africa and oversaw Tanzania's 1978–1979 war with Uganda which resulted in the overthrow of Ugandan President Idi Amin. In 1985, Nyerere stood down and was succeeded by Ali Hassan Mwinyi, who reversed many of Nyerere's policies. He remained chair of Chama Cha Mapinduzi until 1990, supporting a transition to a multi-party system, and later served as mediator in attempts to end the Burundian Civil War.

Nyerere was a controversial figure. Across Africa he gained widespread respect as an anti-colonialist and in power received praise for ensuring that, unlike many of its neighbours, Tanzania remained stable and unified in the decades following independence. His construction of the one-party state and use of detention without trial led to accusations of dictatorial governance, while he has also been blamed for economic mismanagement. He is held in deep respect within Tanzania, where he is often referred to by the Swahili honorific Mwalimu ("teacher") and described as the "Father of the Nation".

AFRIKA NA UTAMADUNI WA WAAFRIKA

Jump to navigationJump to seaUtamaduni wa Afrika unajumuisha tamaduni zote ambazo ziliwahi kuweko katika bara la Afrika.

Dhana ya utamaduni wa Afrika nzima ilijadiliwa kwa makini katika miaka ya 1960 na 1970 katika muktadha wa harakati ya Négritude, lakini imepoteza mtindo katika masomo ya Afrika.

Mpasuko mkuu ni kati ya Afrika ya Kaskazini (pamoja na Chad na Pembe la Afrika), ambayo ni sehemu ya ulimwengu wa Kiislamu, na Afrika ya kusini kwa Sahara, ambayo imegawanywa katika idadi kubwa ya tamaduni za kikabila, zikiwemo za Niger-Congo (sanasana za Kibantu), Nilo-Saharan katika maeneo ya Sahara na Sahel na sehemu za Afrika ya Mashariki na Khoisan (wazawa wachache wa Tanzania na Kusini mwa Afrika).

Uenezi mpana wa Kibantu unaojumuisha maeneo ya Afrika ya Magharibi, Afrika ya Mashariki, Afrika ya Kati na vilevile Afrika ya Kusini, ni matokeo ya uenezi wa Wabantu katika milenia ya 1 BK. Utumizi mpana wa Kiswahili kama lingua franca unaonyesha zaidi athari ya Kibantu juu ya utamaduni wa "Afrika nzima".

Watu[hariri | hariri chanzo]

Asili ya wakazi wengi wa Afrika ni kuwa wazawa.

Afrika ina makabila mengi ambayo hayawezi kuhesabika, na vikundi vya kikabila na vya kijamii. Baadhi ya vikundi hivi vinaashiria wakazi wengi ambao ni mamilioni ya watu. Vingine ni vikundi vidogo vya watu elfu kadhaa. Baadhi ya nchi zina zaidi ya makabila 20 tofauti, na ni tofauti sana katika imani.

Lugha[hariri | hariri chanzo]

Kati ya lugha maarufu zaidi zinazozungumzwa ni Kiarabu, Kiswahili na Kihausa. Nchi chache za Afrika hutumia lugha moja na kwa sababu hii, lugha rasmi kadhaa zinatumika, za Kiafrika na za kutoka nje. Baadhi ya Waafrika pia wanaweza kuzungumza lugha mbalimbali kama vile Kimalagasi, Kiingereza, Kifaransa, Kireno, Kihispania, Kibambara, Kisotho na nyinginezo.Bara la Afrika lina mamia ya lugha, na kama lahaja zinazozungumza na makabila tofauti zinajumuishwa, idadi ni kubwa zaidi. Kupitia makadirio mengi, Afrika ina zaidi ya lugha elfu. Lugha na lahaja hizo zote hazina umuhimu sawa: baadhi huzungumzwa na watu mia chache tu, nyingine huzungumzwa na mamilioni.

Lugha za Afrika huonyesha umoja wa tabia na vilevile utofauti. Familia nne kuu na maarufu za lugha za kienyeji ni:

• Lugha za Kiafrika-Kiasia ni familia ya lugha zaidi ya 240 zinazotumiwa na watu milioni 285 walioenea katika Pembe la Afrika, Afrika ya Kaskazini, Asia ya Magharibi na maeneo ya Sahel.
• Familia ya Lugha za Kinilo-Sahara inajumuisha lugha zaidi ya mia moja zinazozungumzwa na watu milioni 30, hasa huzungumzwa nchini Chad, Ethiopia, Kenya, Sudan, Uganda na kaskazini mwa Tanzania.
• Familia ya Lugha za Kiniger-Kongo inahusisha sehemu kubwa ya Afrika kusini kwa Sahara na pengine: ndiyo familia kubwa ya lugha duniani miongoni mwa lugha nyingine. Idadi yao kubwa ni lugha ya Kibantu inayozungumzwa sana katika Afrika kusini kwa Sahara.
• Lugha za Khoisan zina idadi ya lugha hamsini na zinazungumzwa kusini mwa Afrika na takriban watu 120,000. Baadhi ya lugha za Khoisan ziko katika hatua ya kutokomea. Jamii za Khoi na San ndizo zinazochukuliwa kama wakazi asili wa sehemu hii ya Afrika.

Senta ya mapema ya maandiko ilikuwa African Ink Road.

Pamoja na nchi chache mashuhuri katika Afrika ya Mashariki, karibu nchi zote za Afrika zilisiliki lugha rasmi zilizoasilika kutoka nje ya bara na kuenea kupitia ukoloni au uhamiaji wa binadamu. Kwa mfano, katika nchi mbalimbali, Kiingereza na Kifaransa hutumiwa kwa mawasiliano katika nyanja za umma, kama vile serikali, biashara, elimu na vyombo vya habari. Kiarabu, Kireno na Kiafrikaans ni mifano la lugha zisizo za asili ya Kiafrika ambazo hutumika na mamilioni ya Waafrika leo, katika nyanja za umma na za binafsi. Tofauti ni Kimalagasi kisiwani Madagaska, ambako Waafrika walihamia kutoka barani wakikuta wenyeji kutoka Indonesia.

Sanaa na Afrika[hariri | hariri chanzo]

Afrika ina mila tajiri ya sanaa ^[1]. Sanaa za Afrika hujieleza katika aina mbalimbali za uchongaji wa mbao, shaba na matendo ya sanaa ya ngozi. Sanaa ya Afrika pia inajumuisha uchongaji, uchoraji, ufinyanzi, mavazi ya mwili na ya kichwa katika sherehe na mikutano ya kidini.

Utamaduni wa Afrika daima umetilia mkazo vile mtu anavyojitokeza na johari zimebaki vidude muhimu ya kibinafsi. Vipande vingi vya johari vimetengenezwa na simbi au vifaa kama vya simbi. Vilevile, miundo ya maskhara zinatengenezwa kwa umakini na ni sehemu muhimu ya utamaduni wa Afrika. Maskhara hutumika katika sherehe mbalimbali kuashiria mizimu na vizuka, wahusika katika hadithi na miungu.

Katika mila nyingi ya sanaa ya Afrika, baadhi ya mandhari adhimu kwa utamaduni wa Afrika hujirudia kama vile wapenzi wawili, mwanamke na mtoto, mume na silaha au mnyama, na mtu kutoka nje au mgeni. Wapenzi wawili wanaweza kuwakilisha mizimu, mwanzilishi wa jamii, wapenzi wawili waliooana au mapacha. Mandhari ya wapenzi wawili adimu huonyesha undani wa wanaume na wanawake. Yule mama na watoto au watoto hufumbua hamu kubwa ya wanawake wa Afrika kupata watoto. Mandhari pia inaashiria mama mirihi na watu kama watoto wake. Mandhari ya mtu na silaha au mnyama inaashiria fahari na nguvu. Mgeni anaweza kuwa ametokea kutoka baadhi ya makabila au awe mtu kutoka nchi nyingine, na zaidi upotovu wa mgeni huonyesha pengo kubwa kutoka kwa mgeni.

Fathi Hassan anachukuliwa kama mwakilishi wa sanaa ya kisasa ya Afrika.

Folklore na dini ya kimila[hariri | hariri chanzo]

Kama tamaduni zote za binadamu, "Folklore" ya kiafrika na masimulizi huashiria pande mbalimbali za utamaduni wa Afrika ^[2]. Kama karibu staarabu na tamaduni zote, hadithi za mafuriko zimekuwa zikienea katika maeneo mbalimbali ya Afrika. Kwa mfano, kulingana na hadithi ya chuchu au Mtwa, kinyonga aliposikia kelele ya ajabu akiwa mtini, shina la mti huo ulifunguka na maji ilimwagika kama gharika kuu iliyoenea kote ardhini. Wapenzi wa kwanza wa binadamu waliibuka kutoka majini. Vilevile, hadithi moja kutoka Cote d'Ivoire inasema kwamba mhisani mmoja alipatiwa kila kitu alichokuwa nacho. Mungu wake, Ouende , alimtuza kwa kumpa utajiri, alimshauri aondoke kutoka eneo hilo, na alituma miezi sita ya mvua kuharibu jirani wake wachoyo.

Upishi[hariri | hariri chanzo]

Afrika ni bara kubwa na vyakula na vinywaji vyake hudhaniwa mivuto ya kienyeji, na utumizi wa vyakula vya kikoloni vya kimila, vikijumuisha pilipili, njugu na mahindi, vilivyoanzishwa na wakoloni. Upishi wa Afrika ni mchanganyiko wa matunda na mboga, maziwa na bidhaa za nyama. Mlo wa kijiji cha Afrika mara nyingi huwa maziwa na bidhaa za maziwa. Wanyama na samaki hukusanywa katika eneo kubwa la Afrika.

Upishi wa kimila wa Kiafrika ina tabia ya utumizi wa wanga kama umakini, ikifuatwa na kitoweo chenye nyama au mboga, au yote mawili. Mihogo na viazi vikuu ndizo mboga kuu. Waafrika pia hutumia mboga zilizopashwa moto na ambazo zina pilipili. Vyakula vya mboga vilivyopashwa moto au kuchemshwa, mbaazi, maharagwe na nafaka, mihogo, viazi vikuu na viazi vitamu huliwa kwa wingi. Katika kila eneo la Afrika, kuna aina mbalimbali za matunda ya pori na mboga ambazo hutumika kama chakula. Mtengomaji na ndizi ni baadhi ya matunda yanayojulikana.

Tofauti hujulikana katika tabia za kula na kunywa barani Afrika. Hivyo, Afrika Kaskazini, pamoja na Mediteranea kutoka Moroko hadi Misri zina tabia tofauti za chakula kuliko Waafrika wa Sahara ambao hula mlo wa kujikimu. Nigeria na sehemu za pwani za Afrika Magharibi hupenda vyakula vya pilipili. Idadi ya Waafrika ambao si Waislamu pia hutumia vileo, ambavyo huenda vyema na vyakula vingi vya Kiafrika. Pombe inayojulikana sana ndani ya Afrika ni mvinyo kutoka Ethiopia inayoitwa Tej iliyotengenezwa kwa kutumia asali.

Mbinu za kupika za Afrika Magharibi mara nyingi kuchanganya samaki na nyama, pamoja na samaki iliyokaushwa. Upishi wa Afrika Kusini na nchi jirani kwa kiasi kikubwa zinapika vyakula vya machanganyiko, kwa kupata mvuto kutoka wahamiaji kadhaa ambao ni pamoja na Wahindi ambao walileta supu ya adesi, (dals) na mchuzi, Malays waliokuja na michuzi yao ya viungo, na Wazungu na "mixed grills" ambao sasa inajumuisha nyama ya wanyama wa Afrika.

Kimila, vyakula vya Afrika Mashariki ni tofauti kwa maana kwamba bidhaa za nyama haviko kwa ujumla. Ng'ombe, kondoo na mbuzi walichukuliwa kama aina ya sarafu, na kwa ujumla wanyama hao hawatumiwi kama vyakula. Mivuto ya Kiarabu inajitokeza katika upishi wa vyakula vya Afrika Mashariki - mchele uliopikwa kwa viungo katika mtindo fulani, matumizi ya karafuu, mdalasini na viungo vingine vingi, na juisi.

Waethiopia wanadai kuwa wa kwanza kulima kahawa, na wana sherehe za aina nyingi za kahawa, kama sherehe ya chai ya Kijapani. Kutoka Ethiopia, kahawa ilienea Yemen, kutoka huko ilienea Arabia, na kutoka huko ikaenea duniani kote.

UTAMADUNI WA KABIRA LA WAHAYA NA ZIWA VICTORIA.

Wahaya ni kabila la watu linalopatikana katika Mkoa wa Kagera, Kaskazini Magharibi mwa Tanzania, kandokando ya Ziwa Victoria hadi mpakani kwa Uganda.

Lugha yao ni Kihaya.

Kabila hilo ndilo linalojulikana kuliko yote ya mkoa wa Kagera, ila ndani yake kuna vijikabila vidogovidogo, kama vile Waziba wa Kiziba, Wahamba wa Muhutwe, Wayoza na Waendangabo wa Bugabo, Wanyaiyangilo wa Muleba, Wasubi wa Biharamulo, Walongo wa Geita. Wengine wanawahesabu mle pia Wanyambo wa Karagwe na Kyerwa.

Tofauti kati ya vijikabila zinatambulika kutokana na mabadiliko madogo madogo tu ya maneno na pia lafudhi ya Kihaya ya hiyo sehemu, chakula, ngoma za asili, majina ya asili.

Mfano: Viazi vitamu (Kiswahili) = ebitakuli (Kiziba) = enfuma (Kihamba, Kiyoza na Kinyaihangilo)

Wahaya ni maarufu kwa uzalishaji wa ndizi na kahawa. Ni kabila ambalo hupenda sifa, kujisifu na kusifiwa. Pia kabila hilo halitasahaulika kwa jinsi walivyopata shida mwaka 1978 kutokana na vita vya Kagera.

Elimu: kuingia kwa wamisionari katika karne ya 19 ambao walianzisha shule nyingi za awali na za kati ambapo ilibidi mtu abatizwe ili aweze kupata elimu. Wazazi wengi walipeleka watoto wao kubatizwa na hapo kukaanza mvutano, sababu wamisionari walikuwa Wakatoliki kutoka Ufaransa na Uswisi na Walutheri kutoka Ujerumani na Uholanzi. Ndipo kukaanza mashindano ya kuanzisha shule nyingi ili kupata waumini wengi.

Wamisionari pia wakawa mstari wa mbele kufungua hospitali nyingi kila wilaya na vyuo vya ufundi.

Ndiyo maana maeneo hayo ya Kagera elimu ni ya juu kwa wakazi wake na huduma za afya kuliko mikoa jirani. Na kilimo cha kahawa kiliwapa wenyeji fedha za kujenga nyumba bora na kupeleka watoto wao kwenye elimu ya juu zaidi. Pia kulianzishwa chama cha ushirika cha mkoa ambacho kilianzisha shule za watoto wa wakulima kuwasomesha na kutoa mikopo. Eneo hilo lilizidi kurutubishwa kushinda maeneo mengine mengi ya nchi kutoa Uchagga.

Pia wamisionari walianzisha seminari na chuo cha kutoa mapadri wao wenyewe.

Waarabu walioleta Uislamu walikuwa wanakazania sana biashara, si shughuli za maendeleo ya watu.